کود کامل، چگونگی تولید و کاربرد آن
................................................

به طور کلی هر ماده معدنی یا آلی که عناصر مورد نیاز گیاه را از نظر کمی و کیفی تأمین کند و باعث بهبود وضعیت گیاه از لحاظ رشد، عملکرد و مقاومت به بیماری ها شود، کود نامیده می شود. عدم مدیریت صحیح در مصرف کود در دارز مدت موجب اختلال در تعادل تغذیه ای خاک و گیاه و در نهایت کاهش محصول می گردد و چنانچه در ناهنجاری های تغذیه ای غلظت عنصر غذایی در گیاه از حد متعادل خارج شده و در نتیجه تعادل تغذیه ای به هم بخورد گیاه از لحاظ عملکرد کمی و کیفی دچار خسران می شود.

کودها به دو دسته اصلی تقسیم می شود.
الف- کودهای شیمیایی یا معدنی
ب- کودهای آلی و بیولوژیک

الف- کودهای شیمیایی یا معدنی
این دسته از کودها شامل کودهای ازته، کودهای فسفاته، کود کامل ماکرو، کودهای گوگردی، کودهای آهن و کودهای ریز مغذی و... می شود.

ب- کودهای آلی یا بیولوژیک
این دسته از کودها شامل کودهای حیوانی و صنعتی، کود سبز و کود بیولوژیک می باشد.

کود مورد بررسی در این گزارش کود کامل ماکرو است که طبق تعاریف در دسته اول یعنی کودهای شیمیایی و معدنی قرار می گیرد.

کود کامل به صورت جامد
کود کامل ماکرو از مهمترین کودهای تولید داخل کشور است که دارای سه عنصر اصلی ازت، فسفر و نیز پتاسیم است و تحت عنوانNPK شناخته می شود . بعضاً در ترکیب این کود از ترکیبات روی نیز به میزان بسیار کم استفاده می شود. این کود مصرف عمده و فراوانی در بخش کشاور زی داشته و به صورت گرانول به بازار عرضه می گردد. استفاده از کود ماکرو در مقایسه با کودهای ازته، فسفر و پتاسیم سبب استفاده بهینه از خاک می شود.

موارد کاربرد
انسان برای تأمین غذا که مهمترین نیاز اوست می بایست از تمامی عوامل مؤثر در تهیه آن استفاده نماید.
با توجه به رابطه مستقیم مواد غذایی با بخش کشاورزی و همچنین با توجه به روند روز افزون جمعیت جهانی، این بخش باید مورد توجه ویژه ای قرار گیرد ، تا با افزایش بهره وری از طریق استفاده بهینه از نهاده های کشاورزی از جمله کودهای شیمیایی مواد غذایی مناسب و کافی تهیه شود.
بطور کلی عوامل متعددی نظیر آب، کود، حاصلخیزی خاک و دفع آفات در میزان تولیدات کشاورزی دخیل هستند. اما در سال 1998 در بیانیه جهانی غذا (WFS)حاصلخیزی خاک به عنوان مهمترین عامل کلیدی در برقراری امنیت غذایی و کشاورزی پایدار ذکر شده است.
از طرف دیگر مهمترین عامل در حاصلخیزی خاک، کود دهی می باشد. به طوریکه مطالعات انجام شده طی سه دهه گذشته بیانگر آن است که 33 الی 60 درصد افزایش تولیدات کشاورزی مرهون مصرف کود در زمین های کشاورزی بوده است.
به عبارت دیگر کاربرد اصلی کود کامل ماکرو همچون سایر کودهای شیمیایی تأمین عناصر غذایی خاک به منظور تأمین نیاز غذایی گیاهان جهت حداکثر بهره وری از خاک است.
کود کامل ماکرو هم در زمین های زراعی و هم در زمین های باغبانی و نیز اراضی شور مورد استفاده قرار می گیرد.
کود کامل مورد استفاده در زمین های زراعی بیش از 95 درصد مصرف کود کامل را به خود اختصاص می دهد. کود کامل مورد استفاده در این زمینه به صورت گرانول تولید و مصرف م ی شود. این کود برای تمام محصولات کشاورزی مناسب می باشد ولی لازم است قبل از کشت با استفاده از عمیق کاری و یا شخم زمین در محل های علامت گذاری شده زیر خاک قرار گیرند.
در باغبانی و اراضی شور نیز کود کامل ماکرو مورد استفاده قرار می گیرد. اما ترجیحاً توصیه برای مصرف این کود بایستی براساس آزمون خاک صورت گیرد . این کود در مرحله قبل از کاشت درخت در چاله غرس نهال و یا در اوایل فصل به عنوان کود پایه مورد استفاده قرار می گیرد.
همچنین این کود در درختانی که مشکل زرد برگی مشابه علائم کمبود ازت و روی دارند نیز مورد استفاده قرار می گیرد.علاوه بر آن این کود برای محصولاتی که نیاز به پتاسیم بالا دارند ، نیز مورد استفاده قرار می گیرد . مانند محصولات جالیزی به عنوان کود پایه در زمان کاشت و یا در مرحله خاک دهی مناسب می باشد.
کود کامل ماکرو در خا ک هایی که میزان فسفر و پتاسیم آن بالاست، مورد استفاده قرار نمی گیرد. در بعضی موارد نیز این کود در سیستم آبیاری تزریق شده و به همراه آب به خاک داده می شود.
با توجه به عدم وجود یون کلر در این کود می توان از آن در مزارعی که احتمال وجود یون کلر بالا به دلیل شوری وجود دارد نیز استفاده نمود.در کشت انواع صیفی و سبزی نیز این کود می تواند هم به صورت تقسیط و هم قبل از کاشت و هم به شکل نواری با جایگزینی عمقی مصرف گردد.
یکی از نکات بسیار مهم در بکار گیری کودهای ماکرو کنترل کیفیت آنها پیش از مصرف است . به طور کلی کودهای تولید شده توسط بخش خصوصی و پتروشیمی ها و همچنین کودهای وارداتی مستمرا تحت کنترل کیفی و آزمایشگاهی قرار می گیرند و در صورت غیر استاندارد بودن از توزیع آنها جلوگیری می شود. این امر بدین صورت انجام می شود که کودهای وارداتی توسط نمایندگی های بنادر مطابق روش های استا ندارد نمونه برداری شده و برای شرکت خدمات حمایتی جهت آزمایش و تائید فرستاده می شود . بخش کنترل کیفی امور کود نیز کودهای ارسالی را از نظر ظاهری بررسی و در صورت تایید به آزمایشگاه ارسال می شود.
کودهای تولیدی بخش خصوصی و پتروشیمی ها نیز توسط شعب شرکت در مناطق نمونه برداری شده و همانند نمونه های وارداتی به بخش کنترل کیفیت ارسال می شود . به جز عناصر موثر که می بایست در کودهای شیمیایی در حد استاندارد باشد، عناصر سرب و کادمیوم عناصر مضری هستند که می بایست میزان آنها زیر حد تعیین شده باشند.

فرایند تولید کود کامل
فرایند تولید کود کامل به صورت جامد در واقع شامل یک فرایند Mixingو گرانول سازی است و واحدهای موجود تولید کننده این نوع کود در جهان از همین روش جهت تولید کود کامل گرانوله شامل هر سه عنصر NPK استفاده می کنند.
در فرایند تولید NPK ابتدا مواد اولیه یعنی سولفات آمونیوم، سولفات پتاسیم و فسفات آمونیوم توسط آسیاب به ذرات ریز تبدیل می شوند. بعد از آسیاب مواد با نسبتهای تعیین شده مطابق فرمولاسیون کود، توزین شده و از طریق قیف های خوراک دهنده وارد سیستم می شوند.
در مرحله اول فرایند مواد درون مخازن استوانه ای همزن دار با یکدیگر مخلوط می شوند. پس از اختلاط توسط سیستم های انتقال دهنده به بخش گرانول سازی منتقل می شوند.
در بخش گرانول سازی مخلوط در دستگاههای گرانول ساز گرم می شوند. حرارت سبب ذوب نسبی ترکیبات و چسبندگی آنها می شود. با چرخش همزن ها گرانول ها در سایز های مختلف شکل می گیرند.
در مرحله بعد گرانول ها وارد سیستم خشک کن می شوند. با استفاده از هوای سرد گرانول ها تشیکل شده و سایزشان تثبیت می شود.
در مرحله آخر نیز گرانولها الک شده و سایز بندی می شود و پس از آن توسط تسمه نقاله وارد قسمت بسته بندی می گردد. نهایتا در این بخش کود گرانوله درون کیسه بسته بندی شده و قابل عرضه به بازار خواهد بود